Oturma izni kamu güvenliğini ve düzenini tesis etmek ve muhtemel riskleri en aza indirmek adına uluslararası hukukun bir getirisidir. Oturma izni hamili olmak için yasalarla düzenlenmiş şartları karşılamak gereklidir. Oturma izni, Türkiye Cumhuriyeti’nde doksan günden daha fazla kalmak için yabancı uyruklu kişilerce alınmaktadır. Zira oturma izni olmaksızın yasal sürenin üzerine çıkılması hukuken mümkün değildir. Pratikte ikamet izni olarak da kullanılan oturma izni, kanunlar ile tanzim edilmiş olup bu kanunlar:
- Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu
- 5683 Sayılı Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri İle İlgili Kanun
Üzere uygulanmaktadır.
Oturma izni muafiyet sahibi yabancı uyruklu kişiler istisna kabul edilmekle birlikte tüm yabancı uyruklu kişilerin vize sürelerini aşan süreler için Türkiye Cumhuriyeti’nde bulunabilmeleri adına oturma izni almaları zaruridir. İkamet izinleri, yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de bulunma ihtiyaçlarına göre farklı türlere ayrılır:
- Kısa Dönem İkamet İzni,
- Uzun Dönem İkamet İzni,
- Aile İkamet İzni,
- Öğrenci İkamet İzni,
- İnsani İkamet İzni,
- İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzni.
İfade edilen izin türlerinden hangisi, ikamet izni başvurusunda bulunmayı düşünen yabancı uyruklu kişi için uygun ise o izin ve yasal gereklilikleri göz önünde bulundurularak müracaat gerçekleştirilir.
Yabancı çalışma izni başvurusu ve onayı olmadan yabancı uyruklu bir şahsın ülkemizde yasal olarak çalışması mümkün değildir. Çalışma izni için Çalışma Bakanlığı’na gerekli evraklar ile başvurmak gerekir.
Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki yabancı personel çalışma iznine başvuru 2 farklı yolla yapılabilir. Bunlar yurtdışı ve yurtiçi başvurulardır. Yabancı Çalışma İzni İçin Gerekli Belgeler
Yabancıların çalışma izinleri için gerekli belgeler özel sektör ve ev hizmetleri için aynı değildir. Her ikisi içinde gerekli olan evrakların listesine aşağıda ulaşabilirsiniz.
KURUMSAL ÇALIŞMA İZNİ
İŞVEREN TARAFINDAN TEMİN EDİLECEK BELGELER
- Faaliyet Belgesi
- Turistik Tesisler İçin Turizm İşletme Belgesi
- Şirketin En Son Sermaye ve Ortaklık Durumunu Gösteren Ticaret Sicil Gazetesi
- Son Yıla Ait Olan Vergi Dairesi veya Yeminli Mali Müşavir Tarafından Onaylanan Finansallar
- E-imza üzerinden yetkilendirme
ÇALIŞAN TARAFINDAN TEMİN EDİLECEK BELGELER
- Yurtiçi başvurusu ise en az 6 aylık ikamet izni
- Yurtdışı başvurusu ise konsolosluk referans numarası
- Pasaport kopyası
- Diploma veya geçici mezuniyet belgesi kopyası
- 1 Vesikalık fotoğraf
EV HİZMETLERİ – YABANCI DADI, ÇOCUK BAKICISI, HASTA VE YAŞLI BAKIM ELEMANI
İşveren Tarafından Temin Edilecek Belgeler
- E-imza
- Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneği
- Yaşlı veya hasta için alınıyorsa doktor raporu
Çalışan Tarafından Temin Edilecek Belgeler
- Yurtiçi başvurusu ise en az 6 aylık ikamet izni
- Yurtdışı başvurusu ise konsolosluk referans numarası
- Pasaport kopyası
- 1 Vesikalık fotoğraf
Çalışma izni, yabancılar için Türkiye’de çalışma ve ikamet etme hakkı sağlar. Yabancıların çalışma izni; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından resmî belge şeklinde düzenlenir. Yabancıların çalışma izni, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ilgili hükmü uyarınca şart koşulmuştur. Türkiye’de çalışmak isteyen yabancıların çalışma izni almaması ve bu surette çalışması, idari para cezası yaptırımını ve süreli giriş yasağını gerektirir.
Bu bakımdan, Türkiye’de çalışma isteyen yabancıların mutlaka çalışma izni başvurusunda bulunması ve başvurusunun müspet sonuçlanmasıyla bu izne sahip olması gerekir. Başvuru, gerekli evraklar ile birlikte Çalışma Bakanlığı’na yapılır. Başvurular, ülkenin mevcut finans, iş, iktisadı durumu göz önüne alınarak çalışma hayatındaki koşullar ve istihdam değerlendirilerek dikkate alınır.
Yasalarda yalnızca Türk vatandaşlarına özgülenmiş meslekler adına yabancıların çalışma izni alması mümkün değildir. Hukuk bilgisi ve tekniği gerektiren bu sürecin titizlikte takip edilmesi; hak, zaman ve maddi kayıp yaşamamak adına yabancılar avukatından yardım almayı mecbur kılar.
Çalışma İzni Türleri
Yabancıların çalışma izni;
- Süreli çalışma izni,
- Süresiz çalışma izni,
- Bağımsız çalışma izni,
Olmak üzere üç farklı türe ayrılır.
- Süreli Çalışma İzni
Yabancıların çalışma izni başvurusunun uygun bulunması halinde yabancıya, iş ya da hizmet akdinin süresini geçmemek şartı ile, gerçek veya tüzel kişiye yahut kamu kurum veya kuruluşuna ait muayyen bir işyerinde ya da bunların aynı iş kolundaki işyerlerinde muayyen bir işte çalışmak koşulu ile en fazla bir sene süreli çalışma izni verilir.
İzin süresinin uzatılmasını isteyen kişi, bu isteği üzere uzatma başvurusunda bulunabilir. Başvurunun müspet karşılanması durumunda yabancıya ilk uzatma başvurusunda en fazla 2 yıl, daha sonraki uzatma müracaatlarında ise en fazla 3 yıla kadar izin verilir.
- Süresiz Çalışma İzni
6458 sayılı Kanun kapsamında Türkiye’de uzun dönem oturma izni ya da asgari 8 sene yasal çalışma iznini haiz olan kişilerin bu izin türüne başvurması mümkündür. Fakat, başvuru için aranan koşulların karşılanması, başvurunun mutlaka olumlu sonuçlanacağı anlamını taşımaz.
- Bağımsız Çalışma İzni
Bağımsız çalışma izni, diğer kanunlarda düzenlenen özel koşulların yerine getirilmesi kaydıyla profesyonel meslek mensubu yabancılara verilir. Başvurunun değerlendirilmesinde belirli hususlar dikkate alınır. Bu hususlar, yabancının; eğitim düzeyi, mesleki tecrübesi, Türkiye’deki yatırımının ya da faaliyetlerinin istihdama ve ülke ekonomisine etkisi, bilim ve teknolojiye katkısı ve Bakanlık tarafından dikkate alınacak başkaca hususlardır. Bu izin, süreye tabidir.
Çalışma İzni Başvurusu Nasıl Yapılır?
Yabancı Çalışma İzni Nasıl Alınır?
Yabancı çalışma izin başvurusu iki farklı şekilde yapılır;
1-YURTDIŞI BAŞVURU
Yabancı uyruklu kendi ülkesindeki veya yasal kalma izni bulunduğu ülkedeki Türk Konsolosluğu’na Türkiye’de çalışacağı şirketten verilen davetiye ve iş sözleşmesi ile birlikte ilk başvuruyu yapar ve kendisine e-calisma izni sistemi üzerinden yapılacak çalışma izni başvurusunda kullanılmak üzere referans numarası verilir.
Bu referans numarasını kullanan işveren veya temsilci 10 iş günü içerisinde yabancı çalışma izni başvurusunu tamamlayarak e-imzalı olarak Uluslararası İş Gücü Genel Müdürlüğü ’ne online olarak dosyayı gönderir.
2-YURTİÇİ BAŞVURU
Türkiye’de alınmış en az 6 aylık (süresi bitmeden herhangi bir zaman başvuru yapılabilir) ikamet izni almış olan yabancılar yurt dışına çıkmadan başvuru yapabilir.
Yine e-çalışma izni sistemi üzerinden işveren veya yasal temsilcisi tarafından yapılacak başvuru sonrası başvuru formu Çalışma Bakanlığı’na 6 iş günü içerisinde e-imzalı şekilde online olarak ulaştırılır.
Başvuru sırasında hiçbir evrak talep edilmediği sürece bakanlığa gönderilmeyecektir. Tüm evraklar taranarak e-imzalı şekilde sisteme online yüklenecektir.